در مركز فراهان روستايي است كه نسبت به روستاهاي اطراف ارتفاء كمتري از سطح دريا دارا مي باشد به همين دليل آنجا را منطقه چاله (كودال) خمان مي نامند و مركزيت اين منطقه در قديم روستاي اسفين بوده كه در آن نايب الحكومه حضور داشته است و روستاهاي عراقيه، گازران، حسين آباد، جلال آباد، خمجان از توابع آن بوده اند .
اسفين در شمال غربي شهر اراک و جنوب غربي تفرش قرار دارد و امروز تنها داراي کمتر از 150 نفر جمعيت ميباشد.
روستاي اسفين در فاصله 57 کيلومتري اراک از مسير فرمهين و از مسير تهران-قم هم بعد از آشتيان و فرمهين در فاصله 130 کيلومتري قم قرار دارد و از تهران نيز در حدود 250 فاصله دارد.
معني لغوي اسفين:
اسفين يك كلمه عربي است به معني : ميخ چوبي / گوه / چوب شکاف / قلاب
قدمت اسفين:
اسفين که در گذشته يکي از بلاد ايران قديم بوده است با گسترش شهر نشيني به يک روستاي کوچک تبديل شده است.
تپه هاي بين امامزاده وروستا كه بنا بر كاوشهاي انجام شده وبراساس اطلاعات سازمان ميراث فرهنگي بقاياي بجا مانده از زمان سامانيان ميباشد و قعه امامزاده كه اولين بار در زمان صفويه بنا شده است نشان از قدمت اين منطقه ميباشد و بنا بر اطلاعات نانوشته، در راه زير زميني بين همدان و شهر زلف آباد اين منطقه يكي از كاروانسراهاي بين راهي بوده كه در جنگ ويران گشته است .
بنا به گفته گذشتگان در حفاري هاي غير مجازي كه بعضا" در قديم انجام ميشد و يا در خاك برداريهائي كه در منطقه اطراف براي ساختمان سازي و يا ايجاد آب بند جهت جلوگيري از تخريب قنوات صورت ميگرفت آثار تاريخي متعددي به دست مي آمده است .
با همه اين اوصاف بر روي سنگ قبرهاي موجود در قبرستان كنار امامزاده تاريخ 1100 ه ق درج شده است که دليلي بر قدمت اين روستا دارد. همچنين وجود امامزاده و احداث بناي بقعه، براين سخن كه اين منطقه توسط اعراب آباد گرديده است، صحه ميگذارد.
بافت فضاهاي اصلي خانهاي سنتي اسفين:
تالار اتاق مهمان، اتاق نشيمن، آشپزخانه، ايوان (هال)، مهتابي (ايوان رو به بيرون خانه، بالكن)، بالاخانه، محل پخت نان (البته امروزه بسيار کمرنگ شده و اکثرا" نان را آماده تهيه ميکنند)، كاه دان (انبار كاه) ، طويله (محل نگهداري دام) که به دو گونه مي باشد روباز و سر پوشيده، حصار (حياط) ، سرويس بهداشتي (توالت و حمام ودستشوئي)، دالان ورودي منزل، پستو
زبان:
مردم روستاي اسفين همهگي به زبان فارسي تكلم ميكنند.
شرايط مذهبي:
در روستاي اسفين مردمي بسيار مذهبي و مسلمان شيعه مذهب هستند البته در قديم چند خانواده از فرقه بهايت در آنجا سکونت داشتند که از آنها کسي باقيمانده نمانده است.
تآسيسات عمومي:
در اين روستا مدرسه ابتدائي قديم وجود داشته است و چون مردم روستا کنترل جمعيت را رعايت کرده اند شرايط ايجاد مدارس ديگر پيش نيامده است.
حمام عمومي روستا به علت اينک همه منازل داراي حمام خانگي هستند تعطيل ميباشد.
در اين روستا امكانات لازمه براي زندگي از جمله برق و آب لوله كشي و تلفن وجود دارد و خط لوله گاز اين روستا و ديگر روستاهاي اطراف نيز كشيده خواهد شد.
مشاغل عمومي:
محور اصلي تآمين معاش مردم بر پايه كشاورزي بوده و در كنار آن دامپروري نيز رواج دارد.
ازدواج:
ازدواجها در اين منطقه سابقآْ بيشتر فاميلي بوده ولي امروزه عمدتآ غير فاميلي است و هيچگونه اجبار يا ممنوعيت در ازدواج وجود ندارد. افراد در اين روستا نسب از پدر ميبرند .
نام خانوادگي اهالي:
اسفيني / حسين آبادي / محمودي /شيرين آبادي / رفيع زاده و ...
مردم شناسي:
اهالي اين روستا مردمي با فرهنگ بوده اند به گونه اي كه از قديم اهالي ده باسواد و اهل مكتب بوده اند و تعزيه خوانان اسفين هميشه معرف روستا بوده اند گرچه بعلت كمي جمعيت هرگز در اين روستا مركز آموزشي بيشتر از ابتدائي وجود نداشته ولي سابقه مكتب و دبستان ابتدائي آن از تمام روستاهاي اطراف بيشتر ميباشد بعدها بعلت رشد جمعيت و پيشرفت اهالي روستاها و نفوذ آنان در ادارات دولتي و شايد به دلايل ديگر بعضي از اين روستا ها براي خود صاحب مدرسه ابتدائي / راهنمائي و دبيرستان شدند ولي همان اصلي كه ميگويد هرچه زود بيايد زود هم خواهد رفت امروزه تمام آنها ازبين رفته وشايد تنها همان ابتدائي را داشته باشند كه شاعر ميگويد .
هنر آن نيست كه گهي تند وگهي خسته رود هنر آنست كه آهسته و پيوسته رود
امامزاده حسن الافطس:
امامزاده حسن الافطس فرزند حضرت علي اصغر بن حضرت امام زين العابدين (ع) ميباشد.
شهادت آن بزرگوار را به سال 146 ه.ق و هم عصر منصور دوانقي گفته اند.
اين امامزاده در فاصله حدود يک کيلومتري از جاده اصلي فرمهين به کميجان واقع است.
اين امامزاده در فصول مختلف ميزبان علاقه مندان فراواني ميباشد وعموم زائرين اين بزرگوار به ايشان علاقه خاصي دارند.