مسجد جامع ششنا از تمامي بناهاي موجود در تفرش قديميتر است
مسجد جامع ششناو در مركز بافت قديمي محله فم شهرستان تفرش واقع شده و نسبت به ساير بناهاي اين محل و تكيه زاغرم، آب انبار بلور، گرمابه فم و امامزاده محمد فم، از قدمت بيشتري برخوردار است. از نام باني و تاريخ احداث اوليه بنا اطلاع چنداني در دست نيست و اسم مسجد الهام گرفته از نام كهريز و قنات بسيار كهن شهر است.
به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران، مجموعه بناي مسجد در محوطه مظهر قنات ششناو واقع شده است. اجزاي فعلي مسجد از نظر سبك شناسي معماري متعلق به يك دوره نبوده؛ بلكه هر قسمت در دوره خاصي ساخته شدهاند: تك منار مسجد مربوط به قرن 5 و 6 هجري، گنبدخانه منسوب به قرن 6 و 7 هجري قمري شبستانهاي شرقي و غربي مربوط به اواخر دوره صفويه و تكيه آن مربوط به دوره قاجاريه ميباشد. بناي مسجد ششنا امروزه مشتمل است بر گنبدخانه، مناره شبستان، حياط، كاه ريز ششناو و چنار كهنسال كنار مسجد كه به نظر ميرسد وسعت حريم و حياط مسجد در گذشته بسي بزرگتر از ميزان فعلي آن بوده است؛ در حالي كه بسياري از گنبدخانه هاي اصلي مساجد جامع داراي پلاني چهارضعلي ميباشند؛ اما گنبدخانه ششنا در تفرش به شيوه هشتضلعي ساخته شده است. اين صفت، مشخصه اصلي اين بنا ميباشد. ساقه هاي هشتگانه بناي مسجد جامع ششناو بلند و بر فراز آن ها دو پوش منفصل استوار شده كه پايه هاي آن توسط تيرهاي چوبي مستحكم كلاف كشي شده اند.اين بنا فقط داراي يك ايوان بلند؛ ولي كم عمق ميباشد كه رابط بين فضاي داخل گنبدخانه و حياط است و با فاصله از بناي هشت ضعلي و در سمت شمال غرب حياط، تك مناره مسجد قرار دارد كه آجركاريهاي مختلف نماي آن را متنوع كرده است. اين تكمنازه قطري معادل 3 متر و ارتفاعي به حدود بيست متر دارد. در راس كلاهك اين مناره بر روي آجر به صورت برجسته اسامي الله و لا اله الا الله ديده ميشود. سردر ورودي به حياط مسجد به نظر ميرسد قديميتر از دوران صفويه باشد. در اين قسمت مقرنسهاي گچياي است كه بر آن چند خط به شيوه نستعليق در ستايش باني اين بخش و تاريخ 1277 ه.ق و يك سنگ نوشته مربوط به تزئينات دوره قاجاريه قرار دارد. مصالح ساختماني اثر ياد شده شامل: آجر، سنگ، گچ، خاك و آهك ميباشد. نكته جالب توجه اينكه انجام مراسم مختلف مذهبي در اين مجموعه از ابتداي ساخت تا عصر حاضر تداوم داسته و هنوز رونق خود را حفظ نموده است.
اين بنا در تاريخ 19/5/1379 و به شماره 2771 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است